Jaskra to grupa przewlekłych chorób oczu, które prowadzą do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego, co może skutkować nieodwracalną utratą wzroku. Jest to jedna z głównych przyczyn ślepoty na świecie, a ryzyko jej wystąpienia znacznie wzrasta z wiekiem. Jaskra jest często nazywana „cichym złodziejem wzroku”, ponieważ w większości przypadków rozwija się stopniowo i bez wyraźnych objawów, co sprawia, że wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z jej obecności aż do momentu, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium.
Objawy jaskry
Objawy jaskry mogą być bardzo różnorodne, zależnie od jej rodzaju i stadium zaawansowania. Najczęstsze formy jaskry to jaskra pierwotna otwartego kąta oraz jaskra zamkniętego kąta. Każda z nich ma swoje charakterystyczne symptomy:
- Jaskra pierwotna otwartego kąta:
- Początkowo brak wyraźnych objawów, co sprawia, że choroba przez długi czas może pozostać niezauważona.
- Stopniowe zwężanie się pola widzenia, szczególnie na obwodzie (tzw. widzenie tunelowe).
- W zaawansowanym stadium pojawia się znaczne pogorszenie ostrości widzenia, które może prowadzić do utraty wzroku.
- Jaskra zamkniętego kąta:
- Nagły, silny ból oka i głowy.
- Zaczerwienienie oka.
- Widzenie tęczowych kręgów wokół źródeł światła.
- Nagłe zamglenie widzenia.
- Nudności i wymioty w związku z gwałtownym wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego.
- W przypadku braku natychmiastowej interwencji medycznej, jaskra zamkniętego kąta może prowadzić do szybkiej utraty wzroku.
Jak wyglądają objawy jaskry u seniorów?
U osób starszych jaskra często przebiega w sposób podstępny i może być mylona z naturalnymi zmianami związanymi ze starzeniem się organizmu. Objawy jaskry u seniorów mogą obejmować:
- Stopniowa utrata pola widzenia: Zanik widzenia obwodowego, który pacjenci mogą ignorować lub uznawać za wynik starzenia się.
- Problemy z orientacją przestrzenną: Zmniejszenie pola widzenia może prowadzić do trudności w poruszaniu się, szczególnie w ciemności, co zwiększa ryzyko upadków.
- Trudności z rozpoznawaniem twarzy: W miarę postępu choroby, seniorzy mogą mieć problemy z rozpoznawaniem znajomych osób, co wpływa na ich życie towarzyskie i emocjonalne.
- Ból oka i głowy: W przypadku jaskry zamkniętego kąta, nagłe napady bólu mogą być szczególnie dotkliwe i niebezpieczne.
- Zmniejszenie ostrości widzenia: W zaawansowanym stadium jaskry, seniorzy mogą doświadczać trudności w czytaniu, oglądaniu telewizji czy wykonywaniu codziennych czynności wymagających precyzyjnego widzenia.
Diagnozowanie jaskry
Wczesne wykrycie jaskry jest kluczowe dla zachowania wzroku, dlatego regularne badania okulistyczne są niezwykle ważne, zwłaszcza dla osób starszych. Diagnoza jaskry opiera się na kilku podstawowych badaniach:
- Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria): Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe jest jednym z głównych czynników ryzyka jaskry. Tonometria pozwala na jego szybkie i bezbolesne zmierzenie.
- Badanie dna oka (oftalmoskopia): Ocena stanu nerwu wzrokowego, w tym poszukiwanie charakterystycznych zmian wskazujących na jaskrę, takich jak wklęsłość tarczy nerwu wzrokowego.
- Perymetria (badanie pola widzenia): Test ten pozwala na ocenę, czy doszło do ubytków w polu widzenia, które są charakterystyczne dla jaskry.
- Gonioskopia: Badanie to pozwala na ocenę kąta przesączania (miejsce, gdzie ciecz wodnista odpływa z oka), co jest istotne w diagnostyce różnych typów jaskry.
- Tomografia optyczna (OCT): Zaawansowane badanie obrazowe, które umożliwia szczegółową ocenę struktury siatkówki i nerwu wzrokowego, wykrywając nawet wczesne zmiany związane z jaskrą.
Jak można leczyć jaskrę?
Leczenie jaskry ma na celu kontrolowanie ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz zapobieganie dalszemu uszkodzeniu nerwu wzrokowego. W zależności od stopnia zaawansowania choroby i indywidualnych potrzeb pacjenta, dostępne są różne metody leczenia:
- Leki: Najczęściej stosowane są krople do oczu, które zmniejszają produkcję cieczy wodnistej lub poprawiają jej odpływ, co obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe. W niektórych przypadkach mogą być również stosowane leki doustne.
- Laseroterapia: Zabiegi laserowe, takie jak trabekuloplastyka laserowa, mogą pomóc w otwarciu kanałów odpływu cieczy wodnistej i obniżeniu ciśnienia w oku. Laseroterapia jest często stosowana jako alternatywa lub uzupełnienie leczenia farmakologicznego.
- Chirurgia: W przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą efektów, konieczne może być przeprowadzenie operacji, takiej jak trabekulektomia, która polega na stworzeniu nowego kanału odpływu cieczy wodnistej. Inną opcją jest wszczepienie specjalnych implantów, które ułatwiają odpływ płynu z oka.
- Ścisłe monitorowanie: Ponieważ jaskra jest chorobą przewlekłą, pacjenci wymagają regularnych kontroli u okulisty, aby monitorować ciśnienie wewnątrzgałkowe i stan nerwu wzrokowego oraz dostosować leczenie w razie potrzeby.
Podsumowanie
Jaskra to poważne zagrożenie dla wzroku, szczególnie wśród seniorów. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie mogą zapobiec postępującej utracie wzroku i poprawić jakość życia pacjentów. Regularne badania wzroku, świadomość objawów oraz współpraca z lekarzem są kluczowe dla skutecznego zarządzania tą chorobą. Seniorzy, którzy doświadczają jakichkolwiek problemów ze wzrokiem, powinni niezwłocznie zgłosić się do okulisty, aby zminimalizować ryzyko powikłań związanych z jaskrą.